Ustawa z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (dalej jako: „specustawa pomocowa”) przewiduje zapewnienie przez jednostki samorządu terytorialnego (dalej jako: „j.s.t.”) pomocy obywatelom Ukrainy m.in. w zakresie zakwaterowania. W grudniu 2022 r. Sejm uchwalił nowelizację specustawy pomocowej i w projektowanej ustawie o zmianie specustawy pomocowej planuje m.in. zmianę warunków zbiorowego zakwaterowania obywateli Ukrainy w Polsce. O tym jakie zmiany przewiduje polski ustawodawca dowiecie się Państwo z poniższego wpisu.

Jak było dotychczas?

Obowiązujące przepisy przewidują, iż wojewoda oraz j.s.t. w miarę posiadanych środków mają obowiązek zagwarantować obywatelom Ukrainy pomoc polegającą m.in. na zapewnieniu:

– zakwaterowania,

– całodziennego wyżywienia zbiorowego,

– transportu do zakwaterowania,

– środków czystości i higieny osobistej oraz innych produktów,

– organizacji miejsc udzielania doraźnej pomocy medycznej,

– innych działań niezbędnych do realizacji pomocy,

przy czym pomoc ta nie może być krótsza niż okres 2 miesięcy od dnia pierwszego wjazdu na terytorium Polski obywateli Ukrainy. Pomoc udzielana w miejscach zbiorowego zakwaterowania organizowana jest przez wojewodów lub przez j.s.t. (na podstawie poleceń wojewody). Zadania w powyższym trybie realizowane są jako zadania zlecone z zakresu administracji rządowej i finansowane z Funduszy Pomocy dla Obywateli Ukrainy.

Jak będzie po nowelizacji?

Nowelizacja specustawy pomocowej przewiduje zmianę powyższych rozwiązań, pierwotny obowiązek zapewnienia pomocy przez okres 2 miesięcy będzie aktualny tylko do 1 marca 2023 r. Oznacza to, że od 1 marca 2023 r. na wojewodzie i j.s.t. nie będzie spoczywał już obowiązek zapewnienia w/w pomocy, a udzielenie jej odbywać się będzie na podstawie uznania organu. Ponadto znowelizowana specustawa całkowicie zmienia brzmienie powyższych przepisów i w swojej treści sprowadza się do tego, że wojewoda oraz j.s.t. mogą zapewnić pomoc w postaci zakwaterowania oraz całodziennego wyżywienia zbiorowego, nie dłużej jednak niż przez 120 dni od dnia pierwszego wjazdu obywatela Ukrainy na terytorium Polski.

Po upływie powyższych 120 dni wojewoda oraz j.s.t. mogą zapewnić powyższą pomoc, ale tylko w przypadku posiadania przez obywatela Ukrainy numeru PESEL oraz pokrycia przez niego, z góry, 50% kosztów tej pomocy, nie więcej jednak niż 40 zł za osobę w ciągu doby.

Nowelizacja przewiduje również, że po upływie 180 dni od dnia pierwszego wjazdu obywatela Ukrainy na terytorium Polski wojewoda oraz j.s.t. mogą zapewnić w/w pomoc również w przypadku posiadania przez obywatela Ukrainy numeru PESEL, ale tu już pokrycie kosztów tej pomocy, z góry wynosi 75%, ale nie więcej jednak niż 60 zł za osobę dziennie.

Jakie są wyjątki?

Zastosowanie powyższych przepisów zmieniających zasady warunków zbiorowego zakwaterowania nie będzie ograniczone jedynie w stosunku do grup szczególnie wrażliwych. Do powyższej grupy należą m.in.: osoby niepełnosprawne (oraz osoby sprawujące nad nimi opiekę), osoby w wieku emerytalnym, małoletni, kobiety w ciąży lub osoby wychowujące dziecko do 12 miesiąca życia, a także osoby samotnie wychowujące trójkę lub więcej dzieci. W zakres powyższej grupy wchodzą również osoby znajdujące się w trudnej sytuacji życiowej, która to uniemożliwia im udział w partycypacji kosztów. W projekcie nowelizacji niestety nie uregulowano kryteriów, jakimi powinny kierować się j.s.t. przy ocenie trudnej sytuacji życiowej. Ustawodawca przewidział jedynie, że partycypację w kosztach pomocy osób, j.s.t. powinna oceniać kierując się względami humanitarnymi.

Kiedy zmiany wejdą w życie?

Obowiązek partycypacji w kosztach obywateli Ukrainy w ośrodkach zbiorowego zakwaterowania wejdzie w życie z dniem 1 marca 2023 r. Przy czym regulacja odnosząca się do pobytu przekraczającego 180 dni i obowiązku pokrycia 75% kosztów pomocy zacznie obowiązywać z dniem 1 maja 2023 r.  

Podsumowując, pomoc świadczona do daty 1 marca 2023 r. pozostaje na dotychczasowych warunkach. Od dnia 1 marca 2023 r. obywatele Ukrainy, których pobyt przekracza 120 dni od dnia wjazdu do Polski będą zobowiązani pokrywać 50% kosztów świadczonej pomocy. Natomiast od 1 maja 2023 r. obywatele Ukrainy, którzy przebywają w Polsce powyżej 180 dni zobowiązani będą do pokrywania 75% kosztów świadczonej pomocy. Jak wynika z uzasadnienia projektu ustawy o zmianie specustawy pomocowej, ustawodawca wprowadzając powyższe regulacje miał na celu usankcjonowanie praktyk dopłacania przez obywateli Ukrainy do usługi zamieszkania oraz aktywizację obywateli Ukrainy przebywających w ośrodkach zbiorowego zakwaterowania.