W ostatnich dniach głośno jest o upadłości spółki GO Sport Polska Sp. z.o.o. Spółka ta została ujęta na opublikowanej dnia 26 kwietnia 2022 r. przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji liście osób i podmiotów, na które nałożono sankcję w wyniki inwazji Rosji na Ukrainę. Otóż właścicielem w/w spółki jest Sportmaster Operations Pte. Ltd. Z chwilą objęcia Spółki sankcjami doszło do zamrożenia wszystkich środków finansowych i zasobów gospodarczych, w tym całkowicie zamknięto sklepy. I choć branża akcesoriów sportowych raczej nie jest bliska jst ani zamówieniom publicznym, to warto pamiętać o konieczności wykluczenia rosyjskich wykonawców z udziału w zamówieniach. Poniżej krótkie przypomnienie.

Wykluczenie rosyjskich Wykonawców z udziału w zamówieniach publicznych na podstawie rozporządzenia unijnego

Unia Europejska rozporządzeniem Rady (UE) 2022/576 z dnia 8 kwietnia 2022 r. w sprawie zmiany rozporządzenia (UE) nr 833/2014 dotyczącego środków ograniczających w związku z działaniami Rosji destabilizującymi sytuację na Ukrainie z dnia 8 kwietnia 2022 r. (dalej jako: „rozporządzenie”) przyjęła piąty pakiet sankcji indywidualnych i gospodarczych wobec Rosji. Dodany Artykuł 5k wprowadził ogólny zakaz udzielania (i dalszego wykonywania) zamówień publicznych i koncesji dla:

– obywateli rosyjskich lub osób fizycznych lub prawnych, podmiotów lub organów z siedzibą w Rosji;

– osób prawnych, podmiotów lub organów, do których prawa własności bezpośrednio lub pośrednio kontrolowanych w ponad 50% należą do podmiotu określonego w lit. a);

– podmiotów działających w imieniu lub pod kierunkiem osób wskazanych w lit. a) i b);

w tym podwykonawców, dostawców lub podmiotów, na których zdolności polega się w rozumieniu dyrektyw w sprawie zamówień publicznych, w przypadku gdy przypada na nich ponad 10% wartości zamówienia. Do 10 października 2022 r. powyższe zakazy nie dotyczą umów zawartych przed datą 9 kwietnia 2022 r. Tym samym, w związku z powyższą datą zamawiający powinien dokonać rewizji umów, które nadal będą realizowane po dacie 10 października 2022 r., zwracając się do wykonawców o złożenie stosownego oświadczenia, że nie występują okoliczności, skutkujące zakazem dalszego wykonywania umowy. W drodze wyjątku od powyższego przepisu właściwe organy mogą zezwolić na udzielenie i dalsze wykonywanie zamówień, których przedmiotem jest m.in.:

– współpraca na gruncie energetyki i branży kosmicznej;

– dostarczanie niezbędnych towarów czy usług, bądź zakup lub transport gazu ziemnego i ropy naftowej – jeżeli nie istnieje inny dostawca;

– funkcjonowanie przedstawicielstw dyplomatycznych i konsularnych Unii i państw członkowskich w Rosji, w tym delegatur, ambasad i misji, lub organizacji międzynarodowych w Rosji korzystających z immunitetów zgodnie z prawem międzynarodowym;

– zakup, przywóz lub transport do Unii węgla oraz innych stałych paliw kopalnych – dopuszczalne do dnia 10 sierpnia 2022 r.

Należy podkreślić, że w/w rozporządzenie ma zasięg ogólny i obowiązuje bezpośrednio we wszystkich państwach członkowskich. Zatem od 9 kwietnia 2022 r. zamówienia publiczne o wartości równej lub przekraczającej progi unijne udzielane zgodnie z przepisami Pzp nie mogą być udzielane podmiotom rosyjskim w rozumieniu powyższych przepisów rozporządzenia.

Wykluczenie rosyjskich Wykonawców z udziału w zamówieniach publicznych na podstawie krajowej ustawy

Kolejną zmianą jest wprowadzenie ustawy z dnia 13 kwietnia 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego (dalej jako: „ustawa”). W zakresie wprowadzonej ustawy wydaje się, że najistotniejszy zapis zawarto w art. 7 ust. 1 ustawy, gdzie wskazano dodatkowe względem zakazów wynikających z ustawy Pzp, obligatoryjne podstawy wykluczenia. Przepis art. 7 swoim przedmiotem dotyczy postępowań prowadzonych na podstawie Pzp oraz postępowań o udzielenie zamówień o wartościach mniejszych niż 130 000 zł.

Na podstawie art. 7 z postępowania o udzielenie zamówienia publicznego wyklucza się wykonawcę oraz uczestnika konkursu wymienionego w wykazach określonych w rozporządzeniu Rady (WE) nr 765/2006 z 18.05.2006 r. dotyczącego środków ograniczających w związku z sytuacją na Białorusi i udziałem Białorusi w agresji Rosji wobec Ukrainy (dalej rozporządzenie nr 765/2006) i rozporządzeniu Rady (UE) nr 269/2014 z 17.03.2014 r. w sprawie środków ograniczających w odniesieniu do działań podważających integralność terytorialną, suwerenność i niezależność Ukrainy lub im zagrażających (dalej: rozporządzenie nr 269/2014). Wykazy te stanowią załącznik w/w rozporządzeń, w których znajdują się spisy osób fizycznych, prawnych, podmiotów i organów podlegających wyłączeniu. Zatem powyższe przesłanki wykluczenia są dość podobne do wykluczeń unijnych, ale stosowane są w węższym zakresie, gdyż nie obejmują każdego podmiotu rosyjskiego, ale tylko wymienionych w wykazach obydwu rozporządzenia lub wpisanych na listę prowadzoną przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych.

Druga z podstaw wykluczenia przewidziana w art. 7 ustawy dotyczy wykonawcy, którego beneficjentami rzeczywistymi w rozumieniu ustawy z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu brudnych pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu jest osoba uwzględniona w/w wykazach albo wpisana na listę lub będąca takim beneficjentem rzeczywistym od dnia 24 lutego 2022 r.

Konsekwencje ubiegania się o udział w postępowaniu przez podmiot wykluczony

W sytuacji gdy wykluczony wykonawca lub uczestnik konkursu ubiega się o udział w postępowaniu o zamówienie publiczne, zamawiający wówczas:

– odrzuca wniosek o dopuszczenie do udziału w postępowaniu lub oferty wykonawcy;

– nie zaprasza go do złożenia oferty wstępnej, oferty podlegającej negocjacjom, oferty dodatkowej, oferty lub oferty ostatecznej;

– nie zaprasza wykonawcy do negocjacji lub dialogu;

– nie prowadzi z takim wykonawcą negocjacji lub dialogu.

Należy również podkreślić, że osoba lub podmiot podlegający wykluczeniu, który w okresie wykluczenia ubiega się o udzielenie zamówienia publicznego lub dopuszczenie do udziału w konkursie lub bierze udział w postępowaniu o udzielenie zamówienia lub w konkursie, podlega karze pieniężnej, którą w drodze decyzji nakłada Prezes Urzędu Zamówień Publicznych w wysokości do 20 000 000 zł. Wpływy z tej kary stanowią dochód budżetu państwa.

Weryfikacja podmiotów podlegających wykluczeniu

Zgodnie z art. 125 ust. 1 ustawy Pzp, wykonawca do wniosku o dopuszczenie do udziału w postępowaniu albo do oferty dołącza oświadczenie o niepodleganiu wykluczeniu, spełnianiu warunków udziału w postępowaniu lub kryteriów selekcji w zakresie wskazanym przez zamawiającego. W postępowaniach o wartości odpowiadającej progom unijnym oświadczenie składa się na formularzu Jednolitego Europejskiego Dokumentu Zamówienia z uwzględnieniem podstaw wykluczenia wynikających z art. 7 ust. ustawy.

Natomiast w postępowaniach prowadzonych poniżej progów unijnych wykonawca powinien dołączyć do oferty lub wniosku o dopuszczenie do udziału w postępowaniu oświadczenie wstępne, które powinno zawierać oświadczenie własne wykonawcy obejmujące podstawy wykluczenia z art. 108 ustawy Pzp oraz art. 7 ust. 1 ustawy.