W ostatnich wpisach na blogu omawialiśmy tematy powiązane bezpośrednio z trwającą pandemią Covid-19 m.in. szczepienia, ich organizację i czy przykładowo uchwałą Rady Miasta można ustanowić je obowiązkowymi. Spadająca liczba nowych zakażeń i hospitalizacji nastraja pozytywnie w przyszłość, tak więc można zająć się powoli rozmyślaniem nad tym jak wyglądać będzie wychodzenie z kryzysu i dalszy rozwój ,,post-Covid”. Dnia 30 kwietnia na posiedzeniu Rady Ministrów przyjęty został projekt Krajowego Planu Odbudowy (KPO)[i], który ma według swoich założeń dać nowy impuls do rozwoju gospodarczego kraju i chociaż nie jest to obowiązujący akt prawny, to warto się jemu pokrótce przyjrzeć ze względu na to, że rozwiązania w nim zawarte pokazują nam pewien kierunek działań, który zostanie obrany do wyjścia z obecnej sytuacji. Szczególną uwagę na nadchodzące zmiany powinny zwrócić podmioty, które będą korzystać z zapisów zawartych w KPO, a może ich być potencjalnie całkiem sporo bo z nowych źródeł finansowania korzystać będą zarówno podmioty publiczne, jak i podmioty prywatne jako wykonawcy działający w sektorach gospodarki, które objęte zostaną zwiększonym wsparciem.

Czym jest Krajowy Plan Odbudowy?

Przed analizą samego planu trzeba odpowiedzieć sobie na podstawowe pytania, które pozwolą lepiej zrozumieć wagę tego projektu zmian, mianowicie czym jest KPO oraz jakie przełożenie będzie miał na sytuację samorządów. Przede wszystkim KPO jest unijnym instrumentem wsparcia o charakterze dotacyjno-pożyczkowym, który ma uzupełniać, a nie zastępować istniejące już od wielu lat fundusze unijne. Dokument ten jest podstawą do wypłaty środków z unijnego Funduszu Odbudowy, z którego Polska może uzyskać 58 milionów euro i czeka na akceptację Komisji Europejskiej, od której zgody jest uzależnione przyznanie środków. Jednymi z głównych adresatów do których skierowana będzie pomoc mają być Jednostki Samorządu Terytorialnego (JST), które otrzymają wsparcie w zakresie inwestycji lokalnych, choć skorzystają oczywiście także osoby fizyczne i prawne, szczególnie te których działalność polega na wykorzystywaniu lub produkcji nowych technologii.

Po pierwsze ekologicznie

Plan też stawia przed sobą pewne cele do zrealizowania i wskazuje optymalne środki do ich osiągnięcia, które są zgodne z celami polityki UE oraz Polski. Dużą uwagę w KPO przywiązuje się do tego, aby lokalne społeczności mogły rozwijać się bez zbędnej eksploracji zasobów naszej planety. Stąd utworzony zostanie Fundusz Zielonej Transformacji Miast. W jego ramach finansowane będą lokalne oddolne projekty mające na celu ograniczenie wpływu człowieka na środowisko naturalne takie jak: zwiększenie powierzchni biologicznie czynnej czy rozwój infrastruktury transportu niskoemisyjnego. W zakresie obszarów wiejskich szanse na finansowanie dostaną projekty skupiające się na wykorzystaniu biomasy do produkcji energii czy tzw. rolnictwa 4.0[ii].

Więcej wsparcia merytorycznego

W ramach pomocy samorządom utworzony został nowy organ pod nazwą Centrum Wsparcia Doradczego (CWD) pod egidą Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej. Ma on zapewnić pomoc ekspercką w poszukiwaniu dodatkowych rozwiązań oraz funduszy (także ze źródeł zewnętrznych) na sfinansowanie potrzebnych inwestycji. Kolejnym elementem KPO jest także wsparcie w zakresie tworzenia strategii terytorialnych dla obszarów funkcjonalnych[iii], poprzez które pomoc regionalna będzie wykorzystywana w sektorach najbardziej potrzebujących wsparcia. W tym także celu każdy z 16 regionów będzie podpisywał odpowiedni kontrakt programowy, w którym zawarty będzie sposób wydatkowania funduszy oraz ich alokacja.

Mądrzejsze planowanie przestrzenne

Rozwój dużych miast nie może dziwić. Zlokalizowane w nich największe firmy przyciągają pracowników, którzy potem układają sobie w tych miastach życie, zakładają rodziny. Budzi to jednak wiele problemów takich jak chaotyczna suburbanizacja. Żeby tego uniknąć w KPO zawarty został postulat reformy ścieżki przygotowania i zatwierdzania planów zagospodarowania przestrzennego, aby jak najbardziej ułatwić gminom tworzenie przestrzeni przyjaznych do życia mieszkańców, w których brak będzie często dziś występującego chaosu planistycznego. Niewątpliwie jednak wymagałoby to zmian w ustawie z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1295 z późn. zm.) oraz zapewnienia dobrej współpracy z władzami lokalnymi. Takich zmian jeszcze nie ma, więc będziemy musieli poczekać na gruntowne zmiany w tym zakresie.

Niewątpliwie więc KPO jest nadzieją na szybszy rozwój wspólnot samorządowych, szczególnie w kluczowych dla UE dziedzinach jakimi jest tzw. ,,zielony transport” i nowe technologie. Niestety jest to dalej tylko plan i póki nie przełoży się on na konkretne akty prawne lub projekty, to nie możemy mówić o niczym więcej jak o koncepcji dalszego rozwoju i odbudowy po kryzysie związanym z pandemią oraz kierunku zmian, który jednakże warto zawsze śledzić by być gotowym na nadchodzącą przyszłość.

[i] Dostępny pod adresem https://www.gov.pl/web/planodbudowy/kpo-wyslany-do-komisji-europejskiej

[ii] Więcej informacji dostępnych na stronie:https://eagronom.com/pl/blog/czy-slyszales-o-rolnictwie-4-0-to-zmieni-twoje-gospodarstwo/

[iii] Cel 5 polityki spójności na lata 2021-27.